آیا قبل از اسلام کلمه الله استعمال می شد؟

کلمه "اللّه" عَلَم و نام مختصّ ذات مقدس پروردگار است. عرب‏ ها حتى در دوران جاهلى نیز با این کلمه آشنایى داشتند.

مشرکان مکه اعتقاد به خدا داشتند، اما با این حال بت را وسیله تقرب به خداوند می دانستند که آیه شریفه 3 سوره زمر بر آن دلالت می کند؛ [1] از این رو، این کلمه مبارکه در استعمالات مردم قبل از اسلام نیز کاربرد داشته است.

 

لبید شاعر عصر جاهلى مى‏گوید:

الا کلّ شى‏ء ما خلا اللّه باطل             و کلّ نعیم لا محالة زائل

هر چیز به جز وجود اقدس الاهى باطل و هر نعمتى به ناچار زایل شدنى است.

و خداوند مى‏فرماید: "وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَیقُولُنَّ اللَّهُ"؛ [2] و هرگاه از آنان سؤال کنى چه کسى آسمان‏ ها و زمین را آفریده است، مسلّما مى‏گویند: اللّه. [3] به همین مضمون آیات دیگری نیز دلالت دارد که هنگامی که از مشرکان درباره آفریننده آسمان ها و زمین سؤال می شد می گفتند خدا است. [4]

اما در میان ادیان دیگر که لغت آنان عربی نبوده، اسم خداوند به زبان خودشان استعمال می شده است، مانند اسرائیل که در لغت عبری، مرکب از اسرا و ایل به معنای بنده خدا است؛ زیرا که اسرا به معنای بنده و ایل به معنای خدا معنا شده است. [5]

 

[1] .   "أَلا لِلَّهِ الدِّینُ الْخالِصُ وَ الَّذینَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِیاءَ ما نَعْبُدُهُمْ إِلاَّ لِیُقَرِّبُونا إِلَى اللَّهِ زُلْفى‏ إِنَّ اللَّهَ یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ فی‏ ما هُمْ فیهِ یَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدی مَنْ هُوَ کاذِبٌ کَفَّار"؛ آگاه باش که دین خالص از آن خداست و آنان که غیر از خداوند، دیگرى را به خدایى گرفتند، گفتند: بتان را از آن رو مى‏پرستیم تا وسیله نزدیکى ما به خداى یکتا شوند. و خدا در آنچه اختلاف مى‏کنند میانشان حکم خواهد کرد. خدا آن را که دروغگو و ناسپاس باشد هدایت نمى‏کند.

 

[2] لقمان، 25.

[3] خوئی، سید ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، ص 426، بی جا، بی تا.

[4] عنکبوت، 61؛ زمر، 38؛ زخرف، 9.

[5] حسینى همدانى، سید محمد حسین، انوار درخشان، ج 1، ص 134، کتابفروشى لطفى، تهران، 1404 ق.