برنامه ای برای کاهش آسیبهای اجتماعی

 

وقتی ازآسیبهای اجتماعی لیست تهیه می کنیم که بسیاری ازآنها گناه کبیره یاصغیره هستند به یک فهرست و آمارقابل توجهی برخوردارمی کنیم.

که می توان آنها رادرآسیبهای خانواده گی (طلاق ؛ کمبود عاطفه؛گسیخته گی ؛ تجردگرائی؛ کاهش ازدواج ؛ بالارفتن سن ازدواج؛ ناباروری ؛خیانت زوجین ؛و.....)واقتصادی (اختلاس ؛فقر؛ ربا؛ورشکسته گی؛ چک برگشتی؛کلاهبرداری؛رشوه ؛گرانی ؛احتکار؛باندبازی ومصرف گرائی شدید مثل لوازم آرایش ؛ دارو؛ انرژی.....) اخلاقی ( منکرات؛مشروبات؛پارتی ؛تهمت ؛ظن ؛شایعه پراکنی ؛ اعتیادو...) وقضائی (تعدادکثیرپروندها و.....) فضای مجازی (سایت ؛ بلاگ ؛ شبکه  های اجتماعی و....... ) و.......تقسیم کرد.

نگاه به آماراینها آدم رابفکرفرومی برد . که آیا برای کاهش آن کاری می توان کرد؟

بنظرمی رسد آری ولی متاسفانه احساس می شود بنوعی بسیاری ازاینها به حال خود رها شده است.

یکی ازدلایل مهم رها شدن آسیبها ومسائل ومشکلات فرهنگی این است جای اصل وفرع عوض شده است الان چند سال است که پرونده هسته ای وقت کل نظام راگرفته است ما چندین سال انرژی هسته ای نداشته ایم و چند سال دیگرهم نداشته باشیم ویا آنچه رابا هزارزحمت داریم فرض بگیریم کلا تعطیل کنیم آیا این اهمیت دارد یا جوانانی که دارند ازلوای دین خدا خارج می شوند آیا اگرچند میلیون جوان بی هویت داشته باشیم دیگرمی توان امیدی به آینده داشته باشیم.؟؟؟

اگرازعاشورا الگو گیری می کنیم امام حسین (ع) چنان اصحابی برای خود تربیت کرد که تا روزقیامت باعث افتخارباشند آیا ما می توانیم ملتی الگوسازی کنیم که برای تمام ملتها الگوشوند؟؟؟

اما ازنظرمنطقی می توان برای مبارزه وکاهش آنها یک تقسیم بندی کاری واجرائی ارائه داد.

1-راهکارفرهنگی. مثل برنامه های حوزه ودانشگاه وصداوسیما وکانونها وموسسات فرهنگی وهنری وتبلیغی وعلمی بابرنامه های آموزشی وپژوهشی وتبلیغی وترویجی.

2-راهکاراداری . بسیج کامل دستگاهها وشرح وظایف هرکدام وهماهنگی بین دستگاهها ازطریق شورای فرهنگ عمومی.

3-راهکارقانونی . داشتن قانون کامل وجامع اسلامی بصورت متعادل برای همه آسیبها بادیدگاه عدل وانصاف والهی انسانی.

4-راهکارانتظامی وامنیتی وقضائی.برای آن گروهها وافراد کمی که حاضر به رعایت وظایف وقوانین شهروند جامعه اسلامی نیستند.

آن چیزی که الان کمبودش احساس می شود اطاق ویامرکزی که اینها رادرسطح کشورواستانها مدیریت کند. شاید شما بگوئید شورای فرهنگ عمومی ؟؟؟ ولی می بینید که برنامه کلان وجامع دراین زمینه نه کشوری ونه استانی نداریم.بنوعی هردستگاه نسبت به این آسیبها فعالیتهائی انجام می دهند ولی ساماندهی ومدیریت وراهکارجامع نداریم.اگرداشتیم هم کنترل می کردیم وهم شاهد کاهش آسیبها بودیم ولی مشاهده می کنید هرروزبطرف بحرانهای اجتماعی می رویم ومی خواهیم بایک برخوردهای سطحی وبازدارنده با آنها برخورد کنیم .

درهریک ازچهاربخش فوق یک زحمات ودلسوزیهائی می شود ولی عملا کارجدی واتفاق خاصی وکاهش آسیبها  وامید بخشی صورت نمی گیرد.

دستگاهها وافرادی کارهائی انجام می دهند ولکن دراین زمان نباید دنبال قهرمان ودهقان فداکارورستم وسهراب ویا زرو وسوپرمن وافراد شمشیرطلابدست واسطورهای تاریخی بگردیم  ویا دنبال افرادی که باسحروجادو ویا ازروی کرامت  (مثل آیت الله نخودکی ها) کارها راانجام می دانند باشیم بلکه باید دنبال مثل ستادفرماندهی کل قوا درزمینه مبارزه با آسیبها باروشها وسازوکارهای خودش باشیم . باصدها نمونه ایثاروفداکاری اشخاص هرچند خوب است اما راه بجائی نمی بریم چون ما نظام وجمهوری اسلامی هستیم وباید جمهوری اسلامی بیندیشیم وعمل کنیم.

این همه قوانین خوب وپراکنده واین هم انسان مومن ودلسوزوموحد واین همه دستگاه عریض وطویل آیا واقعا درمقابل این آسیبها کارجامعی نمی توان انجام داد. متولی کیست وپاسخگوکیست؟ باید ستادی وشورائی وسازمانی بصورت کامل مسئولیت رابعهده بگیرد وبا همکاری تمام نهادها وادارات وارگانها وجامعه این مهم رابه انجام وفرجام رساند.

هیچ راهی نداریم جزاینکه درباره موضوعاتی مثل فرهنگ کار، مطالعه وکتابخوانی ؛نظم وانضباط ؛ رعایت حقوق متقابل ؛ اهمیت قوانین وقانون اساسی کشور؛ اهمیت وحفظ منافع ملی ؛ اصلاح سیستم اداری کشور؛ توسعه فرهنگ شهروندی و.....رافرهنگ سازی کنیم ویک کشورباساختارهای قوی وسیستمی بهترازوضع موجودایجاد کنیم .

باید ازآموزش وپرورش وحوزه ودانشگاه و....شروع کنیم وبرای آینده کمی وکیفی برنامه ریزی کنیم.

هیچ راهی جزعقلانیت وتدبیروسازماندهی ومدیریت وبرنامه ریزی وبعد توکل به خدانداریم وهمچنین توجه به ظرفیت های عظیم انسانی ومادی ومعنوی.

                                         

آسیب شناسی دین

فعالیت و آسیب شناسی حوزه دین شامل موارد زیر می شود:

۱.معرفت دینی. (علم دینی)

شامل دین شناسی درابعاد عقاید اخلاق احکام فلسفه دین وارتباط دین باعلوم دیگر مباحثی که مربوط به متن دین می شود؛ روش های بررسی دردین ؛انواع اسلام شناسی ها وقرائت های دینی وتفسیرهای گوناگون . اسلام حق وباطل ؛ ناب وآمریکا متحجرانه و.....همه درمعرفت دینی واسلام شناسی اتفاق می افتد. کتاب وحدیث واحد لکن تفسیروبرداشتهای متفاوت حتی در روش واحد برداشتهای متفاوت. مثلا تبیین عاشورا جوانب مختلف وجامعی دارد. سیاسی ؛اجتماعی ؛معنوی ؛عرفانی ؛تاریخی ؛حماسه ؛ شهادت ؛روائی ؛جامعه شناسی؛ حقوقی ؛فقهی ؛ فلسفی ؛شور وعزا داری ؛و شعر وادبیات و.....هرکسی بخشی را پررنگ کرده  وازابعاد دیگرغافل است این همان است که می گوئیم اجتهاد جامع و عالم بزمانه میخواهد. نتیجه نهائی اینکه دین با کارکردهای متفاوت وقرائتهای متفاوت ارائه می گردد.

۲.علما ومبلغین و روحانیت. (صنف)

هم ازنظرخلقی و هم ازنظرعلمی وگفتاری وکرداری و بدعتی  یعنی کلیه تعاملات مروجین دین که مطابق استنادارهای دین نباشد وسبب ضربه زدن به دین وعلما وجامعه روحانیت شود. خلاصه هرچند که ناپسند دینی باشد وازمروجین دین دیده شود. دراینجا بنابراعتقادات مختلف دینی روحانیت رفتار وگفتارهای مختلفی ازآنها سرمی زند. ناظرین ومردم هم به اصل دین و هم به جامعه روحانیت بدبین می شوند. بعضی ازرفتارها وگفتارها وکتابهای علمای دینی ممکن است براساس علمشان باشد وبدان معتقد هم باشند وبعضی براساس بی مبالاتی نسبت به دستورات دین اینطورمی گویند ومی نویسند وعمل می کنند.

هرچند باید اقوال را نقد کرد ونه شخص وشخصیت را. حرف حق ازحلقوم هرکسی گفته شود خوب است البته باید مواظب بود حق وباطل بهم نیامیزد واختلاط والتقاط تولید نگردد.. یعنی خلاف کتاب وسنت عمل نکنیم لکن مردم متدین بحق ازعلما وروحانیت انتظاردارند به آنچه می گویند پایبند باشند.

اما دراینجا شما با انواع روحانیت وعلما روبرو می شوید مثل :  یکی روحانیت انقلابی ودر خط امام ورهبری وشهدا .  دوم روحانیتی که مخالف مسیر انقلاب وجمهوری اسلامی هستند وباگفتار وکردارشان هم نشان می دهند. سوم روحانیت متحجری که هنوز باورشان نشده وضعیت جدید دین وحوزه ومردم . چهارم روحانیتی که غیرمنطقی و غیرمنصفانه و بد از دین وانقلاب وامام ورهبری دفاع می کنند واشکالات راقبول نمی کنند. پنجم روحانیتی که مدیرشدند واز مردم و شعارهای انقلاب فاصله گرفتند. ششم روحانیتی که باهردیدگاهی دررفاه وتجمل وتکاثرمعیشت میکنند ومقدسات فقط درکلامشان است. جالب هست که قرآن هم ازعلما ستایش بسیار عظیمی کرده وهم خطاها وانحرافات آنها رابیان کرده است.

 

 

 

۳.دینداران . (مردم )

مردم متدین ودینداران . دراین بخش بیشترحوزه شخصی دین داری مورد نظراست وبیشترین توجه به فرد مومن است و اگرقضاوت اکثری هم کردیم باز نظرمان فرد فرد مردم می باشد ؛ مردمی که دین دارند لکن مطابق آن زندگی نمی کنند. قول وفعل واعتقاداتشان ضد همدیگراست. عمل به دین برایشان گزینشی است . البته بعضی هم اصلا حاضرنیستند دین رابپذیرند ونسبت به دین خنثی هستند و بعضی حتی دین رامانع توسعه وپیشرفت می دانند وبرعلیه آن فعالیت می کنند. توجه به مخاطبین وروحیه و تربیت فرهنگی اشخاص دراین عرصه بسیارمهم است.

روان شناسی دینی و غیره  با نگاه به فردازعلومی است که دراین زمینه فعالیت می کند و می تواند به آسیب شناسی برسند. بعد فردی دینداری ازهرنظر دراین بخش باید آسیب شناسی بشود. بعضی شاید درجامعه تظاهربه دینداری بکنند لکن درخانواده یا امورشخصی خود فرد متدینی نباشند. نتیجه فروع زیادی که افراد درزمینه دینداری پیدا می کنند. این شناخت علاوه برآسیب شناسی برای تبلیغ دین لازم وضروری است. تاریخ دینداری افراد درجوامع مختلف بسیارخواندنی است واینکه افراد چگونه مواجه بادین داشته اند.

۴.جامعه دینی.(جامعه)

 یعنی  تبدیل آموز های دین و اسلام وقرآن وسنت اهلبیت عصمت وطهارت علیهم السلام  به تدوین برنامه عینی وعملی درجامعه دینی (عینیت یافتن دین درجامعه).وضعیت استقرار دین درساختار و تاروپود جامعه واجتماع  و یا عدم آن  و یا تبدیل دین فقط درحد شعائر و نمادها و وضعیت سیاست وحکومت وحاکمان وقانون وتمام آسیبها ومشکلات جامعه دینی درابعاد بهداشت ؛ رفاه وآسایش؛ عدالت ؛ آزادی ؛ آموزش؛ و غیره ازمسائلی است که باید آسیب شناسی شود. دراین بخش باید علاوه برفقه جواهری که برای فرد نوشته شده است ؛ فقه جواهری برای جامعه هم نوشته شود که صدها جلد خواهد بود و بالاتر ومهمتر دیدگاه اسلام شناسی درباره جامعه دینی الهی اسلامی وبشری است ویا علوم انسانی دینی. چیزی که بشدت کمبود داریم وجای خالیش حس می شود. اگرمدعی هستیم که مجموعه دین مبین اسلام تمدن سازاست ودرتمام اعصاروزمانهاپاسخگواست باید این رابمنصه ظهوررساند وهرچه داریم روی میزبگذاریم.نشان دادن خوبیها ودستورات دین درعرصه عمل جمعی وظهورآن درتمام بنیانهای جامعه ازخواسته های همه انبیاء واولیاء ومعصومین است یعنی جامعه دینی به سطحی برسد که مرضی خداباشد ودرآن اکثریت به سعادت دنیا وآخرت برسند. طبیعی است که دعوت فرد به دین بادعوت جامعه به دین بسیارمتفاوت است.هدایت وارشادفردی به دین درتمام زمانها وبیشترمکانهادرطول تاریخ بشریت اتفاق افتاده وهمیشه افرادخداجو بدان لبیک گفته اند لکن دعوت جامعه به دین باموانع بسیاربزرگ ومشکلی روبروبوده است. درهدایت افراد مانع دوعنصرنفس اماره ووسوسه های شیطانی ازموانع اصلی است ولکن درهدایت جامعه علاوه برموانع فوق سلطه واستکباروبیگانه نیزبرآن افزوده می شود بخصوص جائی که امتی وجامعه ای بخواهد دین رادرمتن سیاست وحکومت وارد کند وبتعبیربهتردین عین سیاست وسیاست عین دیانت شود. بابرداشتهای مختلف که ازمتن دین اجتهاد می گردد گونه های مختلف سیاست ودیانت راخواهیم داشت وتشکیل جامعه دینی باچالشهای درون دینی وبرون دینی روبرومی شود. علاج آن کارآسانی نیست ونیاز به فرهنگ ومعرفت جمعی وکرسی های آزاد اندیشی و نوآوری ونظریه پردازی وسعه صدروحلم وتلاش وکوشش فراوان دارد.

۵.نهادهای دینی (حوزه علمیه)

 حوزه علمیه دردرجه اول وبعد نهادهائی (مثل دفترتبلیغات اسلامی ؛ سازمان تبلیغات اسلامی ؛ اوقاف وامورخیریه ؛ دانشگاههای دینی ؛ مراکزقرآنی ودینی ؛ و......؛)که متکفل اموردینی هستند باید آسیب شناسی درهمه ابعاد شوند. آیا حوزه دینی دردوران معاصربشکلی هست که پاسخگوی تمام قد فرد واجتماع وجامعه داخلی وخارجی ونهادهای علمی دیگرباشد. بتواند علما ودانشمندانی تربیت کند که جوابگوی انقلاب ونظام ومردم ومنطقه و بین الملل باشند. ملاک حوزه های علمیه دردوران معاصرچیست ؟ وماهیت آن کدام است؟ آیا حوزه علمیه بشناخت خود وکمبودها ونواقص ساختاری واداری ومدیریتی وغیره علم پیدا کرده است ودرصدد رفع آن برآمده است؟ آیا حوزه علمیه معاصربا قدیم فرق دارد ورسالتشان متفاوت است ؟ مباحث حوزه درهفت بخش کلان قابل بررسی است:

1-آموزشی 2-پژوهشی 3-اداری 4-مالی 5-مدیریتی(نیروی انسانی ؛ برنامه ریزی ؛ آینده نگری ؛ ازطراحی تا اجرا) 6-تبلیغات7-فرهنگی. که هرکدام صدها موضوع زیرمجموعه دارد و درکل سازمان ویا صنف راتشکیل می دهد. دراین بخش به کارکرد نهاد دینی اهمیت داده می شود وبحث علما وروحانیت مورد بحث نیست. حوزه انقلابی چیست ؟ ونقش حوزه علمیه درعینیت بخشیدن دستورات الهی درمتن ساختارجمهوری اسلامی ازمباحث مهم دراین بخش است.

تاریخ حوزه های علمیه درطول تاریخ درجهان اسلام وارتباطات درونی وبیرونی آن نیزازمباحثی است که نباید درباره آن غفلت کرد.